"BENLE" Mİ, "BENİMLE" Mİ? - 16.08.2016 Dr. Hasan Şahin KIZILCIK
Toplumda konuşma dilinde ve çoğu kez yazı dilinde bile kişi adılları ile birlikte kullanılan "ile" bağlacının kullanımında ayrılıklar görülmekte. Dilimizde bu tür bir kullanım için iki ayrı uygulama var. Hangisinin daha doğru olduğunu tartışalım.
Herhangi bir ad ile birlikte ile sözcüğünü doğrudan kullanabiliriz. Örneğin, "araba ile" veya "güzellik ile" gibi... Buradaki "ile" bağğlacı ekleştirilip, "arabayla" veya "güzellikle" biçimine de getirilebilir. Bunda bir çelişki ve ayrım görünmemekte. Ancak söz konusu kişi adılları olduğunda iki ayrı uygulama karşımıza çıkmakta. Şöyle: ben ile / benle - benim ile / benimle.
Bu kullanım, ben, sen, o, biz, siz adıllarında ve benim, senin, onun, bizim, sizin iyelik adıllarında görülür. Her ikisi de ile eki alabilmektedir kullanımda. Bunlardan hangisi daha doğrudur veya biri yanlış mıdır? Bu soruya yanıt bulmak için, her iki biçimi de bulunmayan yalnızca tek biçimde verilen "onlar" adılına bakmak yeterli olacaktır. Çünkü "onlar ile / onlarla" kullanımı varken, "onların ile / onlarınla" kullanımı bulunmaz. Bu da "İyelik adıllarına ile bağlacı ve onun ekleşmiş biçimi getirilerek bu biçimde kullanılır mı? sorusunu gündemek getimektedir.
Adılların ad yerine geçen sözcükler olduğu düşünülürse, ad ile aynı işlemi görmesi gerektiği sonucuna varılabilir. Örneğin "Selçuk" adının yerine geçen "o" adılını ele alalım. "Onla" mı yoksa "onunla" mı dememiz gerektiğini düşündüğümüzde, "Selçuk ile / Selçukla" mı deriz yoksa "Selçuk'un ile / Selçukunla" mı deriz? Elbette birincisini kullanırız. Bu durumda "onunla" dememizin pek de doğru olmadığı sonucuna varırız. Nitekim üçüncü çoğul kişi adılarıyla da kullanılmadığını belirtmiştik. Burada iyelik adılı eki olan -n ile iyelik eki olan -n karıştırılmamalıdır. Demeli, "arabanla" derken burada gizli bir "senin" adılı vardır ve "(senin) arabanla" kullanımı doğrudur. Buradaki n sesi gerçekte genizcil n (ñ) sesidir. Ancak arabanın sahipliğinin bildirilmediği "o arabayla" yerine "o arabanla" denmez.
Sonuç olarak, "benle - senle - onla - bizle - sizle - onlarla" kullanımları doğru iken, iyelik adılı kullanılarak yapılan "benimle" gibi kullanımların doğru olmadığı sonucuna varabiliriz.
Diğer Yazılar
|